آموزش تخصصی تعمیرات هارد

اضافه کردن هارددیسک به کامپیوتر یا عوض کردن هارددیسک موجود از جمله کارهایی است که بالاخره باید روزی انجام دهید اگر به کارهای فنی کامپیوتر علاقه دارید و دستی هم به آچار دارید ما به شما کمک میکنیم تا بتوانید اینکار را انجام دهید. در این قسمت به نکات سخت افزاری اینکار میپردازیم و در قسمت بعدی اصول نرم افزاری کار را توضیح میدهیم.
اول از همه باید بگوئیم که تعویض هارددیسک کامپیوتر یا افزودن یک هارددیسک به یک کامپیوتر که دارای یک یا چند هارد دیسک است دارای دو مرحله میباشد که اولی سخت افزاری است و باید دست به آچار شوید اما دومی نرم افزاری است که باید دیسک را پارتیشن بندی کرده و فرمت نمائید تا بتوانید اطلاعات خود را روی آن بنویسید.
آسانترین قسمت این کار همان قسمت سخت افزاری است که چند مرحله بیشتر ندارد و بسیار ساده است فقط باید شما را کمی با محیط داخلی کامپیوتر آشنا نمائیم و بگوئیم که چگونه کار کنید.
با باز کردن چند پیچ این امکان را خواهید یافت تا به قسمتهای داخلی کامپیوتر دست پیدا کنید اما یادتان باشد قبل از باز کردن کامپیوتر حتما آنرا خاموش کرده و کابلهای برق آنرا از برق بکشید. اگر دستبند مخصوص الکتریسیته ساکن دارید آنرا به دست ببندید و به زمین وصل کنید تا الکتریسیته ساکن موجود در بدنتان تخلیه شود. اگر این دست بند را ندارید مهم نیست فقط سعی کنید با دست زدن به اشیا فلزی مانند بدنه میز، دستگیره در، لوله آب این الکتریسیته ساکن را از بدنتان تخلیه کنید. سعی کنید به قطعات الکترونیکی داخل کامپیوتر یا روی هارد دیسک هم دست نزنید. 
روی برد اصلی کامپیوتر که بدان مادربرد میگویند معمولا دو سوکت وجود دارد که برای اتصال هارد دیسک بکار میرود. اگر هارد دیسکتان را پیدا کنید یک کابل پهن بدان وصل است آنرا دنبال کنید تا به یکی از این سوکتها برسید. آن یکی هم بغل دست همین یکی است. اگر به نوشته های روی مادربرد توجه کنید این سوکتها باید به نامهای IDE1 و IDE2 معرفی شده باشند. معمولا کامپیوتر از IDE1 بوت میشود پس هارددیسکی که دارای ویندوز یا OS است باید به این سوکت وصل شود. هارد دیسکها با نوعی کابل پهن به مادربرد وصل میشوند که بدان ریبون کابل میگویند. 
طرفی که یک کانکتور دارد به کنترلر روی مادر برد وصل میشود. طرف دیگر که دو کانکتور دارد هر کدام به یک هارد دیسک وصل میشود. در مادربردهای جدیدتر هر کانکتور روی مادربرد میتواند تا دو هارددیسک را راه اندازی کند پس با دو عدد کانکتور جمعا تا 4 عدد هارددیسک را میشود راه انداخت. البته درایو CD هم در همین خانواده قرار دارد و معمولا آنرا به IDE2 وصل میکنند. پس به احتمال زیاد شما باید یک هارددیسک داشته باشید که روی IDE1 وصل است و یک درایو CD دارید که روی IDE2 وصل است.
به هر کنترلر تا دو درایو وصل میشود. برای آنکه سیستم بفهمد کدام درایو اولی است و کدامیک دومی، جامپرهایی روی خود درایو وجود دارد که باید جداگانه تنظیم شود. اولین هارد دیسک را Master میگویند و دومی را Slave گویند. باید روی بدنه هارد دیسک خود بدنبال لیبلها یا نوشته هایی بگردید که نحوه تنظیم این جامپرها را بیان کرده باشد. اگر پیدا نکردید باید از سایت سازنده هارددیسک مشخصات فوق را بدست آورید. اگر روی یک کابل فقط یک درایو وصل میکنید باید درایو را در حالت جامپر 1Drive قرار دهید و شاید روی درایو شما این حالت اسم دیگری مانند Single یا همان Master داشته باشد. فرقی نمیکند که درایو ماستر یا اسلاو را به کدامیک از دو کانکتور روی کابل وصل میکنید فقط باید جامپر آنها برای ماستر یا اسلاو درست باشد. 
درایوهای جدید با ظرفیتهای بالای 80 یا 120 گیگابایت با کابلهای ویژه ای عرضه میشود که باید با کابل موجود عوض شود. اگر درایو قدیمی خود را هم میخواهید در کنار درایو جدید مصرف کنید میتوانید درایو جدید را در حالت ماستر قرار دهید و درایو قدیمی را در حالت اسلاو تنظیم کنید و سپس هر دو را روی کابل جدید قرار دهید. معمولا یک طرف کابل با رنگ قرمز مشخص شده است که به پین شماره 1 کانکتور روی مادربرد وصل میشود. در اتصال این کابل اگر آنرا برعکس وصل کنید اتفاقی نمیافتد فقط سیستم کار نمیکند. 
توجه شما را به این نکته جلب میکنیم که برای هر یک از کانکتورها باید مسئله ماستر و اسلاو را رعایت کنید. دو حالت به شرح زیر میتواند برایتان رخ دهد:
1. اگر یک درایو روی IDE1 دارید باید ماستر باشد و اگر یکی هم روی IDE2 دارید آنهم باید ماستر باشد.
2. اگر هر دو درایو روی IDE1 باشد یکی باید ماستر و دیگری اسلاو باشد. برای IDE2 هم همین مسئله صادق است.
بغل دست همین کابل پهن روی درایو، یک سیم با کانکتوری سفید هم وجود دارد که برق درایو را تامین میکند. اگر میخواهید درایو قبلی خود را با نمونه جدید عوض کنید باید این سیم که کانکتور بخصوصی دارد را از درایو قدیمی جدا کرده و به درایو جدید وصل کنید. اگر میخواهید درایوی جدید اضافه کنید باید در داخل کامپیوتر خود بدنبال یکی از این کانکتورها بگردید که خالی است و به جایی وصل نشده است و از آن استفاده کنید.
درایو در محلی بخصوص که برایش داخل بدنه کامپیوتر در نظر گرقته شده قرار میگیرد و با پیچهایی کوتاه بسته میشود. وقتی همه کارها را درست انجام دادید، کامپیوتر را به برق وصل کرده و روشن کنید. باید ببینید آیا کامپیوتر درایو جدید شما را میبیند؟ برای اینکار وقتی سیستم در حال بوت شدن است بسته به مدل کامپیوترتان باید یکی از کلیدهای F2 یا DEL را بزنید تا سیستم وارد Setup شود. وقتی کامپیوتر در حال بوت شدن است ممکن است برای چند لحظه پیغام زیر ظاهر شود که به شما برای زدن این کلیدها کمک میکند.
Press DEL to enter SETUP
از صفحه ای که ظاهر میشود انتخاب زیر را انجام دهید:
STANDARD CMOS SETUP
وقتی وارد این صفحه میشوید باید درایو جدیدی که به کامپیوتر اضافه کرده اید را ببینید. آنچه با نامهای Primary مشخص شده برای IDE1 است که قبلا گفتیم. نمونه IDE2 با Secondary مشخص شده است که هر کدام نیز Master و Slave خود را دارند. آیا مشخصات درایو خود را میبینید؟ مثلا 120GB اگر پاسخ شما به این پرسش مثبت است میتوانید به قسمت بعدی مقاله بروید. در غیر اینصورت باید اول مشکل را برطرف کنید. نکات گفته شده را دوباره کنترل کنید تا همه چیز درست نصب شده باشد. اگر اشکالی وجود داشت آنرا برطرف نمائید.
اینک میخواهیم هارددیسک جدید را که قبلا وصل شده آماده نصب OS کنیم. برای اینکار لازم است تا اول پارتیشن بندی کنیم، بعد عمل فرمت بندی را انجام دهیم و نهایتا OS را نصب کنیم. قبلا گفتیم که باید از صحت وجود هارددیسک نصب شده با مراجعه به قسمت Setup کامپیوتر خود مطمئن شوید. بعد اقدام به پارتیشن بندی کنید. پس اگر هنوز روی این قسمتها مشکل دارید، قسمت اول این مقاله را بخوانید.
در هر صورت ادامه کار به شکل زیر است:
اول از همه باید هارد را پارتیشن بندی (Partitioning) کنید. سپس آنرا فرمت (Format) نمائید. در پارتیشن بندی، درایو واقعی خود را به چند بخش تقسیم میکنید که هر بخش یک نام میگیرد و مانند یک درایو واقعی (اما واقعی نیست بلکه لاجیکال است) عمل میکند.
بعدا نوبت فرمت کردن میرسد که در واقع محیط هر کدام از این درایوها را برای مصرف سیستم عامل یا OS و یا همان Operating System آماده میکند.
اگر این هارد خام که روی سیستم شما قرار گرفته، تک است باید به نحوی کامپیوتر را راه اندازی کنید زیرا هارد دیسکی ندارید که حاوی ویندوز باشد. معمولا یک دیسکت بوت اینکار را میکند اما در ویندوزهای جدیدتر مانند XP یا 2000 ، سی دی حاوی این OS ها قابل راه اندازی میباشد و میتواند همه کارها مانند پارتیشن بندی و فرمت را انجام دهد. اما برای اینکه بتوانید از این سی دی ها به شکل مطلوب استفاده کنید لازم است تا اصول پارتیشن بندی و فرمت را بدانید. ما در این مطلب مسائل فوق را توضیح میدهیم.
برای بوت کردن سیستم با سی دی ویندوز باید مطمئن شوید که کامپیوتر میتواند سی دی بوت را از سی دی درایو بخواند. بعبارتی باید کنترل کنید که CMOS کامپیوتر روشهایی برای ردیف بندی بوت از روی سی دی درایو، هارد دیسک، فلاپی درایو یا غیرو دارد. به Setup کامپیوتر بروید (به قسمت اول مقاله مراجعه کنید) و تنظیم Boot Sequence را در بخش Advanced BIOS Features روی تنظیمی قرار دهید که با CD-ROM شروع میشود مثلا: CD-ROM,A,C شاید ترکیبات گفته شده در کامپیوتر شما اندکی متفاوت باشد اما در هر صورت نحوه کار همین است. بدین ترتیب کامپیوتر وقتی روشن شود اول سروقت سی دی خواهد رفت. اگر مشکلی داشتید با ما تماس بگیرید.
حال سی دی ویندوز قابل بوت را در درایو گذاشته و کامپیوتر را راه اندازی کنید. از دستورات ویندوز پیروی نمائید. وقتی به قسمت پارتیشن بندی رسیدید، بگوئید ویندوز پارتیشن کند! و وقتی به قسمت فرمت رسیدید اجازه دهید ویندوز فرمت کند!
پارتیشنها بخشهای لاجیکال یک هارددیسک هستند که خود مانند یک هارددیسک واقعی عمل میکنند. یک کامپیوتر میتواند فقط یک پارتیشن داشته باشد که آنرا به :C میشناسد یا میتواند تا 24 درایو لاجیکال (پارتیشن) داشته باشد که آنها را از :C تا :Z میشناسد.
اندازه پارتیش های اولیه تا 32 مگابایت بود اما امروزه این اندازه تا 137 گیگابایت میرسد ( این رقم با تکنیکی به نام INT13 Extention بدست می آید).
فهمیدیم که پارتیشن بندی ضروری است اما چه خاصیتی دارد؟ اول اینکه میتوانید مطابق سلیقه تان چند پارتیشن درست کنید و هر یک را به نوع خاصی دیتا (موزیک - کارهای فنی - ...) اختصاص دهید. مثلا در یک هارددیسک 30 گیگابایتی، :C را با 25 گیگابایت به نصب ویندوز 2000 و تمام برنامه ها اختصاص دهید و در 5 گیگا بایت بعدی :D دیتاهای شخصی خود را قرار دهیذ. بدین ترتیب بک آپ گیری از دیتاهایتان (5 گیگابایت) سریعتر و آسانتر میشود. در ضمن با پارتیشن بندی میتوانید روی یک هارد دیسک چند OS داشته باشید. یعنی ویندوز 98 را در یک پارتیشن قرار دهید، ویندوز XP را در پارتیشن بعدی و مثلا ردهت لینوکس را در پارتیشن بعدی نصب کنید. سه OS در یک هارد دیسک! بلی اینکار با پارتیشن بندی امکان پذیر است.
وقتی کامپیوتر اول راه اندازی میشود بدنبال بخش مخصوصی در هارد دیسک بنام "بوت سکتور" میگردد.
هر درایو میتواند تا 4 پارتیشن داشته باشد که میتوانند از نوع Primary یا Extended باشند که هر یک وظیفه خاصی داشته و شما بر حسب نیاز میتوانید آنرا تعریف کنید. توضیحات بعدی موضوع را روشن میکند. البته شاید هارددیسکهایی را دیده باشید که به بیش از 4 قسمت تقسیم شده اند، توجه داشته باشید که فقط پارتیشن نوع Extended میتواند بیش از یک حرف درایو از کامپیوتر برای خود بگیرد. فرقی نمیکند که چند حرف درایو ببینید، بخاطر داشته باشید که هر درایو نمیتواند بیش از 4 پارتیشن بگیرد.
پارتیشن Primary
این پارتیشنها جایگاه OS ها هستند. اگر میخواهید هارد دیسک شما توانمندی راه اندازی یا بوت کامپیوتر را داشته باشد نیاز به یک پارتیشن Primary دارید. در ویندوز سری 9x و 2000 این پارتیشن همیشه :C است که نمیتوانید آنرا تغییر دهید. هر هارد دیسک میتواند تا 4 پارتیشن Primary داشته باشد اما در دنیای داس و ویندوز 9x با برنامه ای بنام FDISK فقط محدود به یک پارتیشن Primary هستید. لینوکس و ویندوزهای بعدی مانند 2000 بطور کامل از داشتن چند پارتیشن Primary در یک درایو حمایت میکنند. برنامه System Commander در ویندوزهای سری 9x بشما کمک میکند تا چند سیستم عامل را در یک درایو قرار دهید. اما در ادامه پارتیشنهای Primary ، به حالت پارتیشن Active نگاهی می اندازیم.
پارتیشن Active
اما سئوال اینجاست که اگر یک هارددرایو دارای چند پارتیشن Primary باشد که هر کدام نیز حاوی یک OS معتبر باشد، سیستم از کجا بفهمد که کدام OS را بوت کند؟ هر پارتیشن Primary که بصورت Active تنظیم شده باشد، آغاز کننده کار کامپیوتر است. یعنی OS موجود در آن، هنگام بوت شدن کامپیوتر شروع میشود. پس در هر لحظه فقط یکی از پارتیشنهای Primary میتوانند بصورت Active تنظیم شوند.
پارتیشن Extended
درایو شما میتواند حاوی پارتیشن Extended باشد یا آنرا نداشته باشد. این پارتیشن توان بوت ندارد و در هر هارد درایوی فقط یکی از آنها میتواند موجود باشد. وقتی این پارتیشن را درست میکنید، جای یکی از پارتیشنهای Primary را میگیرد. پس در هارددیسکی که یک پارتیشن Extended دارد فقط سه پارتیشن Primary باقی میماند. اگر بخواهید سیستم خود را در یک پارتیشن بزرگ قابل بوت بصورت Primary تنظیم کنید، دیگر نیازی به پارتیشن Extended نخواهید داشت.
وقتی یک پارتیشن Extended درست میکنید این امکان را دارید تا حداکثر 24 درایو لاجیکال در داخل آن ایجاد کنید. یعنی :C تا :Z (نامهای :A و :B به فلاپی درایو تعلق دارند).
اندازه هر درایو لاجیکال نیز به شما بستگی دارد. پس اول باید پارتیشن Extended درست کنید بعد در داخل آن اقدام به ایجاد درایو لاجیکال کنید. در ویندوز 9x از برنامه FDISK استفاده میکنیم. در ویندوزهای جدید، مانند 2000 از یک ابزار گرافیکی سود میجوئیم که بنام Disk Management Tool معروف است.
در اینجا نمیتوانیم وارد جزئیات بکارگیری این ابزارها شویم اما اگر سئوالی دارید از ما بپرسید.
در پارتیشن بندی میتوانید از قالب FAT استفاده کنید که دارای نمونه های FAT16 در ویندوزهای قدیمی و FAT32 و NTFS در نمونه های جدید است. اختلاف آنها را در مقاله ای جداگانه بیان میکنیم.
اما به اختصار بدانید که فلاپی دیسکتها دارای FAT12 هستند. FAT16 روی 2 گیگابایت برای هارددیسک محدود میشود و بخاطر ساختار خاصی که دارد، تلفات فضای هارددیسک در آن زیاد است لذا بهتر است اگر خواستیم از آن استفاده کنیم، پارتیشن آنرا حتی الامکان کوچک و زیر 1 گیگابایت منظور کنیم.
FAT16 قبل از ویندوز 95 محدودیت نام فایل 8.3 داشت اما از ویندوز 95 به بعد، این محدودیت برطرف شد.
FAT32 که با win95-OSR2 آمد، از پارتیشن تا 2 ترابایت پشتیبانی میکند. 
NTFS نیز تا 2 ترابایت پارتیشن را پشتیبانی میکند. از نظر امنیتی بهتر است.
برای تنظیم بار اول هارددیسک لازم است تا از فلاپی قابل بوت استفاده کنید و FDISK را اجرا نمائید. این مراحل چندان مشکل نیست اما وقتی سیستم سئوال میکند:
Your Computer has a disk larger than 512 MB....?
اولا یعنی FDISK شما مربوط به DOS یا ویندوز 95 است و ثانیا اینکه آیا میخواهید هارد دیسک را با FAT16 استفاده کنید یا FAT32. اگر به پرسش فوق جواب Yes بدهید یعنی FAt32 و اگر پاسخ No بدهید یعنی FAT16.